Schiet jij ook snel in oplossingsmodus als je tegen een probleem aanloopt? Ik wel, heel impulsief ga ik dan op zoek naar een manier om het sito presto op te lossen. Misschien heb je dan ook al eens gemerkt dat dat niet altijd de beste oplossing is? Vandaag leer ik je een techniek om met een andere bril naar problemen te kijken en ze efficiënter en beter op te lossen!
Apen die geen bananen eten
Om te verduidelijken waarom we soms doen wat we doen in het geval van problemen, moet ik je een paar verhalen vertellen. En het eerste gaat over een paar heel bijzondere apen.
In 1966 zou een zekere professor Stevenson aan de universiteit van Wisconsin een experiment hebben uitgevoerd met 5 aapjes. Ze zaten in een kooi waarin twee ladders tegen elkaar stonden in een driehoek. En boven op die ladder werd een smakelijke tros bananen gelegd. Die zagen er zo verleidelijk uit dat een van de aapjes voorzichtig de ladder op kroop. En net op het moment dat hij de bananentros wilde grijpen, kregen de vier andere aapjes een ijskoude douche over zich heen. Het ene aapje spurtte terug en werd daar vies bekeken door de andere, kletsnatte apen.
Toen er enkele dagen later weer lekkere bananen op die ladder lagen, wilde dat ene aapje weer de ladder op, maar de andere vier hadden hoegenaamd geen zin in een nieuwe douche. Met veel geweld en gekrijs hielden ze de andere aap tegen. Nu had hij zijn lesje wel geleerd.
Wat deed Stevenson? Hij verving een van de aapjes door een nieuw. Die was zich natuurlijk van geen kwaad bewust en wilde wel eens proeven van die lekkere bananen. Nog voor hij een teen op de ladder kon zetten, vielen de andere vier hem aan. Ja, ook het ene aapje dat als eerste de ladder op ging!
Het experiment ging zo ver dat Stevenson alle originele apen verving door nieuwe apen. Maar geen enkele durft de ladder op, want dan gaan de anderen in de aanval, ook al heeft niemand van hen de koude waterstraal ooit meegemaakt. Er is dus sprake van een generationele overdracht van gedrag zonder dat men de originele aanleiding kent. Dat doen wij ook vaak: dingen wel of niet doen, zonder dat we echt de oorzaak daarvan kennen.
Survivorship bias
Als we problemen willen oplossen, focussen we ons vaak op de verkeerde dingen: we zien wat er gebeurt, maar trekken er de foute conclusies uit. Daardoor gaan we dingen oplossen die eigenlijk helemaal niet de oorzaak van het probleem zijn. Dat concept heet survivorship bias en heeft zijn wortels in de Tweede Wereldoorlog.
Op een bepaald moment besefte de leiding van de Amerikaanse luchtmacht dat er veel te weinig vliegtuigen terugkeerden en er dus veel piloten overleden. Als die tendens zou aanhouden, zou dat nefast zijn en zouden ze de oorlog verliezen.
Daarom trommelden ze een groep statistici op onder leiding van de Hongaarse immigrant Abraham Wald. Zij onderzochten waar de kogelgaten zaten in elk teruggekeerd vliegtuig en zetten al die kogelinslagen op een grote tekening van een vliegtuig. Zo creëerden ze een heatmap. En wat bleek? De meest beschoten plekken waren de tippen van de vleugels, het midden waar de vleugels aan de romp zitten, en de staart van het vliegtuig.
Voor de Amerikaanse legerleiding was het duidelijk: ze gingen die meest beschoten plekken extra bepantseren. Klinkt logisch, toch? Want daar werden ze het vaakst beschoten. Maar Wald hield hen tegen: dat moesten ze net níét doen. Dit waren immers de vliegtuigen die de aanvallen hadden overleefd, deze kogelinlagen waren dus niet fataal. Ze moesten net die plekken bepantseren die niet stonden aangeduid op de heatmap. Zo gezegd, zo gedaan. Die beslissing heeft ervoor gezorgd dat veel meer piloten veilig en wel naar huis terugkeerden en dat we het onderspit niet delfden in de lucht.
Vergeten kritieke factor
Wat we ook vaak doen? De kritieke factor van het probleem uit het oog verliezen. Zo was er in een ver verleden een man die als loketbediende bij de bank werkte en door het leven ging met helse pijnen: zijn ogen puilden uit, zijn kaken en zijn nek brandden van de pijn, hij had barstende hoofdpijn en last van oorsuizingen.
Ondanks alle onderzoeken en chirurgische ingrepen vond men de oorzaak niet. De dokter had alle hoop opgegeven en raadde de man aan om te genieten van zijn laatste maanden. De man gaf zijn job op en besloot om een wereldreis te maken.
Enkele dagen later stond hij bij de kleermaker om nieuwe reiskledij te laten maken. Toen die voorstelde om een hemd met nekmaat 43 te maken, beweerde de man bij hoog en bij laag dat dat niet klopte: hij had altijd al maat 40 gehad. “Ja maar meneer,” zei de kleermaker, “als ik dat doe, snijdt het hemd uw bloed af, puilen uw ogen uit, krijgt u te kampen met enorme nek- en kaakpijn, barstende hoofdpijn en oorsuizingen. Dat willen we niet!” Blijkbaar droeg de man dus al jaren een te klein hemd: een kritieke factor die hij en de artsen volledig uit het oog waren verloren.
Wat je van vogelpoep leren kan
Hoe kom je dan wel tot de kern van het probleem? Door door te vragen!
In Washington D.C in Amerika kan je het Jefferson Memorial bewonderen. Dat is een soort pantheon met daarin een standbeeld van oud-president Jefferson. Enkele jaren geleden merkten de stadsdiensten dat de stenen van dat pantheon begonnen te verpulveren en er overal putjes te zien waren. Ze moesten iets doen, anders stortte het hele ding in. Ze pasten de techniek toe die ik jou vandaag wil meegeven: ze keken verder dan het probleem zelf en vroegen door.
De eerste vraag die ze zich stelden was: waarom gaan die stenen kapot? Blijkbaar werden ze schoongemaakt met een bepaald detergent dat in combinatie met het regenwater en zuurstof een zuur werd en de stenen begon weg te vreten.
Daarna stelden ze een tweede vraag: waarom worden die stenen zo vaak gekuist? Daaruit bleek dat er heel veel vogels op het monument kwamen zitten en die veel ‘cadeautjes’ achterlieten: vogelpoep dus. En een monument voor een oud-president vol vogelpoep, dat kon toch niet?
Toen volgde de derde vraag: hoe komt het dat er zoveel vogels op dit monument zaten? Blijkbaar trokken de lampen die het monument verlichtten heel veel insecten aan die de vogels opaten.
De oplossing? De lampen later aansteken en vroeger uitschakelen! Dit verhaal is een schitterend voorbeeld om je uit te nodigen om verder te kijken dan wat er op het eerste gezicht aan de hand is. Stel vragen tot je aan de kern van het probleem komt: vraag je af waarom x of y het geval is. Zo pak je niet enkel de symptomen aan, maar wel de oorzaak van het probleem! En door één oorzaak op te lossen, los je meestal al een handvol symptomen op.
Ik zou je dan ook willen uitnodigen om met een andere bril naar je problemen te kijken. Niet de bril waarmee je alleen dingen van dichtbij ziet, maar de bril waarmee je ook de achterliggende oorzaken blootlegt. De bril van de waarom-vragen! En je zal zien: zo los je je problemen sneller, efficiënter én succesvoller op.
Veel succes!
Business Dad
PS Heb jij een vernieuwend idee dat jouw bedrijf of afdeling fel gaat verbeteren? Download het gratis stappenplan Overtuigend vernieuwing brengen en oogst meteen succes met je idee!