Communiceren… We doen het elke dag. Met onze partners, collega’s, vrienden, noem maar op. Maar hoe communiceren we succesvol? En hoe lossen we conflicten in communicatie op? Ik zet je heel graag op weg met enkele tools in deze 7de podcastaflevering.
Vandaag pak ik het iets anders dan anders aan. Ik wil je graag een memotechnisch trucje aanleren opdat je de info makkelijker onthoudt. Het is een beeldenketting waarmee je elk beeld koppelt aan een stukje informatie dat ik geef. Heb je eens geen nota’s bij de hand? Denk dan gewoon terug aan deze beeldenketting. Probeer het verhaal zo levendig mogelijk te visualiseren, dan werkt het het beste.
Memotechnische beeldenketting
Beeld je een wereldbol in die op een mooie staander zit en ronddraait. Hij staat op de onderste trede van een trap waar maar geen einde aan lijkt te komen. Maar dat is niet, want als je bovenaan de trap komt, zie je een heel raar beeld.
Voor je staat een neanderthaler. Hij heeft een heel groot voorhoofd en ziet eruit als een echte krijger met een speer en een bijl in zijn hand. Zijn blik en houding zijn woest en agressief. Daarnaast staat een andere holbewoner, maar zonder speer of bijl in de hand. Hij staat een beetje beteuterd te kijken naar die briesende neanderthaler.
Achter die twee oermensen zie je een grote spiegel met een prachtige, sierlijke kader errond. Je piept eens achter die spiegel. Daar zie je een persoon heel rustig in een ruimte op een stoel zitten. Hij lijkt wel de rust zelve.
Achter die persoon merk je weer iets vreemds: een ijsbeer! Hij is – raar maar waar – 3 dingen op de muur aan het tekenen: een menselijk oog, daarnaast een oor en daarnaast een hand.
Als je verder naar rechts kijkt, zie en hoor je een racecircuit. Er rijdt een wagen vooraan met wapperende vlaggen. Achter die wagen rijden allemaal racewagens netjes in het gelid. Ze rijden richting een huis dat in een weide staat.
Niet zomaar een huis, want het staat op z’n kop! De punt van het dak priemt in de grond. En wat vroeger de kelder was? Dat is nu de zolder. Aan het huis hangt een grote kapstok met een T-shirt aan waarop 2 handen op de borst staan getekend.
Heb je het hele verhaal goed gevisualiseerd? Herhaal het nog even in je hoofd en dan ben je klaar om meegenomen te worden in dit podcast avontuur, we gaan elk stukje van de beeldenketting doorlopen en elk stukje ontleden.
De wereldbol: onze eigen invullingen
De wereldbol staat voor alle begrippen, betekenissen en woorden die er in de wereld zijn. En iedereen geeft vanuit zijn of haar eigen individualistische kijk en ervaring invulling aan die begrippen. Als je aan ons beiden zou vragen “wat betekent voor jou het woord ‘soms’?”, dan geven we allebei waarschijnlijk een ander antwoord. Als daarna iemand tegen ons beiden zegt “je moet soms X doen”, dan ga jij X misschien vaker of net minder vaak dan ik doen. Als we niet duidelijk uitspreken wat ‘soms’ voor jou of voor mij betekent, dan kunnen er door onze verschillende invullingen conflicten over ontstaan. Het gaat er bij goede communicatie om om die ‘vanzelfsprekendheid’ die we allemaal hebben bij de definitie of invulling van woorden en betekenissen, eruit te halen. Dat doen we door duidelijkheid te vragen, letterlijk te vragen “hoe vaak is ‘soms’ voor jou in deze context?”
De trap: 5 verschillende luisterniveaus
Ok, terug naar onze beeldenketting: die wereldbol stond onderaan een trap. De trap symboliseert de verschillende luisterniveaus waarop je naar iemand kunt luisteren.
Het allereerste luisterniveau is de onderste trede van de trap: negeren. Soms zeg je iets tegen iemand maar is die persoon zó verdiept in zijn werk, dat hij of zij het niet merkt. In andere gevallen wil iemand misschien bewust niet met je praten. Jij wordt dan in jouw communicatie genegeerd, niet leuk maar wel een realiteit en soms negeren wij ook anderen door te weinig aandacht aan het gesprek te geven.
De tweede trede is doen alsof we luisteren. Jij hebt dat nog nooit gedaan natuurlijk, maar ik wel. En eerlijk gezegd gebeurt dat soms nog wanneer ik heel gefocust iets aan het lezen ben. Dan antwoord of reageer ik wel, maar heb ik eigenlijk niet écht geluisterd, ik antwoord vanuit een soort automatische piloot. Misschien herken dit luisterniveau ook wel?
De derde trede symboliseert het selectieve luisterniveau of luisteren om te antwoorden. Je luistert om iets te vinden wat jij kunt gebruiken om die andere persoon te overtuigen van iets. Je selecteert iets om jouw punt te maken of het punt van de andere onderuit te halen.
De volgende trede van onze trap symboliseert het vierde luisterniveau: aandachtig luisteren. Je luistert nu niet zozeer om te antwoorden, maar om dingen in je op te nemen. Dat gebeurt meestal als je naar iets aan het luisteren bent dat je enorm boeit of waarvan je weet dat je de info later zult nodig hebben.
Het vijfde en laatste luisterniveau op onze trap is empathisch luisteren. Het is véél sterker dan aandachtig luisteren. Je luistert om echt te leren over de persoon die met jou communiceert. Uitzonderlijk goede verkopers zijn heel erg sterk in empathisch luisteren, want daar ligt vaak de sleutel tot de psychologische drijfveren waarom iemand iets wel of niet wil kopen.
Iedereen doorloopt die verschillende niveaus. In sommige omstandigheden ga je wat lager op de trap zitten en in andere wat hoger. Weet jij hoe goed je kunt luisteren? In de luister- en videoversie van de podcast houd ik een quizje waarmee jij dat kunt ontdekken.
De holbewoners: verschil = bedreiging
Ok, terug naar de beeldenketting, bovenaan de trap stonden de neanderthaler en de andere holbewoner…
Waar komt dat vandaan? Wel, vroeger zagen we mensen van andere stammen of gemeenschappen als een bedreiging. Onze eigen stamleden hadden allemaal iets herkenbaars, iets gemeenschappelijks, zoals gewoontes, kledij of versieringen. Vreemdelingen zagen er van ver al duidelijk anders uit. En op dat moment ervaarden we verschillen in een reflex als bedreigend. Dat betekende onszelf defensief opstellen of zelf knokken en zien wie er kon winnen.
En dat zien we helaas vandaag ook nog? Bij mensen die heel anders zijn, zich anders gedragen, kleden of een andere huidskleur hebben, speelt onze oerreflex soms nog op. Nu verpakken we dat onder de noemer racisme.
Ik vertel je dit opdat je beseft dat we ook vandaag nog voorgeprogrammeerd zijn om verschillen als bedreigend te ervaren en daar een defensieve reflex op hebben. In die defensieve reflex is je luisterniveau trouwens heel laag, je hoort bijna niet wat er gezegd wordt, in het beste geval ga je op zoek naar elementen die je vooroordeel bevestigen.
De spiegel: zoek connectie
Wat zagen we achter de twee holbewoners bovenaan de trap? Juist, een spiegel…
Die staat hier voor…spiegelend communiceren…
We kunnen daarbij leren van het observeren van spelende kinderen. Kinderen die echt zichzelf kunnen zijn, zijn niet voorgeprogrammeerd om ruzie te maken. Ze gaan net andere kinderen imiteren en hun exacte gedrag spiegelen om zo een band te vormen. Maar wij volwassenen? Wij zijn dat verleerd. Spiegelen kan je toepassen om de weerstand van de ander drastisch te verlagen en om de oerreflexen te overwinnen en om zo succesvol te communiceren en conflicten op te lossen.
Ik geef je hieronder enkele tools mee hoe je dat doeltreffend kunt aanpakken. Ik nodig je dan ook uit het zelf eens uit te proberen.
De ijsbeer: spiegel de lichaamstaal
Achter de spiegel zag je een heel kalme persoon en een ijsbeer. Die ijsbeer symboliseert een persoon die zenuwachtig over en weer aan het lopen is, aan het ijsberen dus. De tegenpool als het ware van die kalme persoon.
Spiegelen kan je in de eerste plaats doen in functie van de lichaamstaal. Ik ben zelf iemand met veel energie en gebruik veel handgebaren. Als ik een connectie wil maken met een heel rustige persoon, dan ga ik zijn lichaamstaal spiegelen. Dan dwing ik mezelf om heel rustig plaats te nemen, veel langzamere gebaren te maken, veel kleinere gebaren te gebruiken, noem maar op. Dus wil je een connectie met iemand maken? Observeer zijn of haar lichaamstaal en spiegel die.
Het oog, het oor en de hand: houd aandacht voor het woordgebruik
De ijsbeer in de beeldenketting was iets aan het tekenen: een oog, een oor en een hand.
Zij symboliseren de 3 types woordgebruik in onze communicatie. De eerste en grootste groep zijn de mensen die visueel denken en spreken. Zij zeggen bijvoorbeeld “ik zie wat je bedoelt” of “ik zag wat er gebeurde”. Het oor staat voor een iets kleinere groep van mensen die heel auditief zijn. Zij zeggen “ik hoor wat je zegt” of “ik hoor wat je bedoelt”. De hand symboliseert de kleinste groep mensen, de kinetische groep. Zij zeggen “ik voel wat je bedoelt”.
Door bewust op zoek te gaan naar het overwegende woordgebruik van je gesprekspartner, ga je automatisch jouw luisterniveau al een trapje hoger leggen. Je luistert namelijk meer naar hóé die persoon spreekt en welke woorden hij of zij gebruikt.
Bedoeling is om ook jouw woordgebruik te spiegelen met dat van je gesprekspartner: praat die vooral in beelden, doe dat dan ook, gebruikt die veel ‘auditieve’ woorden, schakel over naar dat woordgebruik, enz.
Je zal merken dat het gesprek heel anders aanvoelt, de afstand wordt kleiner, de connectie groter.
De pace car: spiegel het tempo
Meer naar rechts in onze beeldenketting zag je een racecircuit, daar reed een wagen met wapperende vlaggen met de andere racewagens netjes in het gelid. Die wagen vooraan heet de pace car. Die geeft voor de race begint het tempo aan en laat de andere wagens hun juiste startpositie innemen.
De pace car staat in dit verhaal symbool voor het spreektempo en de spreekpauzes van je gesprekspartner. Die kun je ook gaan spiegelen om een connectie te vormen. Je zal trouwens merken dat het de 3 types woordgebruik ook te linken zijn aan verschillende spreektempo’s.
Het huis op z’n kop: elimineer ‘triggerende’ stimuli
De wagens in onze beeldenketting waren op weg naar een weide waar een huis op zijn kop stond. Dat huis staat voor het feit dat stimuli in een bepaalde omgeving je heel erg kunnen bijblijven. Je hebt dat waarschijnlijk zelf ook al meegemaakt. Dat je ergens in een ruimte ben geweest waar er voor jou iets heel vervelends is gebeurd en dat je dat onthoudt, bewust maar vooral ook onbewust. Dat is op zicht het gevolg van een overlevingsreflex: je leert continu bij wat bedreigende momenten zijn geweest in je leven. Zo herken je die bepaalde situatie later ook als ‘gevaarlijk’. Je onthoudt die momenten en de context ervan ook.
We onthouden dus niet alleen de ervaring zelf, maar onbewust ook de stimuli errond: de ruimte, de geur … Als je in een andere situatie komt, waar een of meer van die stimuli opduiken, dan word je onbewust terug gekatapulteerd naar die vervelende situatie…en… je gaat je er onbewust ook naar gedragen.
Dus, heb je bijvoorbeeld in een bepaalde vergaderruimte met een bepaalde collega moeilijke gesprekken en zit jij altijd links en zij altijd rechts? Verander dan de volgende keer van plek, ga in een andere zaal zitten… Kortom: elimineer zoveel mogelijk de stimuli die herinneren aan die moeilijke ervaring en start letterlijk met een schone lei.
Begin je met die schone lei, pas je het spiegelen toe en de andere tips die ik met je ga delen, dan haal je de negatieve elementen uit die communicatie en bouw je verder aan de menselijke connectie om je communicatie te verbeteren.
De kapstok: vind een gemeenschappelijk doel, de ‘common ground’
Herinner je je nog dat er aan het omgekeerde huis een kapstok hing? Die kapstok staat voor iets wat je samen zult moeten zoeken, zoals een gemeenschappelijk einddoel. Zoek naar the common ground. Ik nodig je uit om op zoek te gaan naar dat gemeenschappelijke doel en dat ook te gaan benadrukken in je communicatie.
Zet je strubbelingen opzij en til het gesprek naar een hoger niveau door de aandacht op die common ground te vestigen. Eens je dat gemeenschappelijke doel hebt gevonden zul je merken dat je de agressiviteit, het vervelende uit het gesprek haalt en makkelijker tot oplossingen zult komen voor de onenigheden.
Het T-shirt: geef je ongelijk toe
Het laatste beeld in de ketting was het T-shirt met de twee handen erop die op de borst van de drager lagen. Dat staat symbool voor het gebaar dat we maken wanneer we ons ongelijk toegeven en zeggen ‘kijk dat was mijn fout’.
Om je communicatieproblemen op te lossen zou ik je willen uitnodigen om meteen en nadrukkelijk je ongelijk toe te geven als dat het geval is. Je zult merken dat het gesprek dan ook meteen een andere wending en sfeer krijgt.
Heb je iets geleerd uit deze podcast? Abonneer je of deel hem met anderen zodat zij er misschien ook iets aan hebben. Ga je deze inzichten toepassen? Laat het me zeker weten via @BusinessDad op Instagram. Dat zou me erg veel plezier doen.
Tot maandag!